HEMCHANDRACHARYA NORTH GUJARAT UNIVERSITY, PATAN

 B.A. SEM-1 HOMESCIENCE PROGRAMME

Core Elective 101

Family Resource Management-1

3 Teaching + 1 Practical= 5 hours Credit

Dr. Dharti  H. Gajjar

અભ્યાસક્રમના હેતુઓ:

v હોમમેનેજમેન્ટનો અર્થ મેનેજમેન્ટના સંદર્ભમાં સમજવો અને  તેના મૂળભૂત ખ્યાલો વિષે ની સમજણ મેળવવી

v  વ્યક્તિગત અને કૌટુંબિક હેતુઓને હાસલ કરવા માટે કૌટુંબિક સાધન-સંપતિનો કરકસર પૂર્વક ઉપયોગ કરવો

અભ્યાસક્રમ:

UNIT-1    

ચેપ્ટર -૧: પારિવારિક સાધન-સંપતિનો અર્થ ઘરના સંદર્ભમાં

ચેપ્ટર -૨ : વ્યવસ્થાપન ની વ્યાખ્યા  

ચેપ્ટર -૩ : પારિવારિક વ્યવસ્થાના હેતુઓં

ચેપ્ટર -૪ : પારિવારિક વ્યવસ્થાને સુધારતા આવતી અડચણો

UNIT-2 વ્યવસ્થાના પ્રેરકબળો

ચેપ્ટર -૧: મુલ્યો-વ્યાખ્યા, અર્થ, અને મહત્વ

ચેપ્ટર -2: ધ્યેય- વ્યાખ્યા, પ્રકારો અને લાક્ષણિકતાઓ

ચેપ્ટર -3: ધોરણો: વ્યાખ્યા, અને વર્ગીકરણ

UNIT-૩ ગૃહવ્યવસ્થાપનના પગથીયા

ચેપ્ટર -૧: આયોજન -વ્યાખ્યા,અને તેના પગથીયાંઓ

ચેપ્ટર -2: નિયંત્રણ - વ્યાખ્યા, મહત્વ અને પગથીયાંઓ

ચેપ્ટર -3: મૂલ્યાંકન: વ્યાખ્યા, પ્રકાર અને ઉદેશો

UNIT-૪ સમય, શક્તિ અને નાણાનું વ્યવસ્થાપન

ચેપ્ટર -૧: સમયની વ્યવસ્થા -વ્યાખ્યા,સમયનું આયોજન, આરામનો સમય અને તીવ્રતા

ચેપ્ટર -2: શક્તિની વ્યવસ્થા -વ્યાખ્યા, અર્થ અને કાર્યનો પ્રકાર

ચેપ્ટર -3: થાક: લક્ષણો અને દુર કરવાના ઉપાયો

ચેપ્ટર -૪: નાણા: પારિવારિક આવકની સંચાલનની પધ્ધતિઓ

પ્રેક્ટીકલ:

૧- કોઇપણ બે પ્રવૃત્તિઓનો પાથ-વે ચાર્ટ બનાવવો

૨- વર્કિંગ વુમન, કોલેજ ગર્લ, અને ગૃહિણીનો ટાઈમ-પ્લાન બનાવવો

૩- ચેક કેવી રીતે લખવો, અને એ.ટી.એમ. માંથી નાંણા કેવી રીતે ઉપાડવા

રેફ્ર્ન્સબુક:

૧-અસરકારક સાધન વ્યવસ્થાપન: ડો. કિરણ રાવલ અને ડો. નેહા શાહ

૨-ગૃહ્વવ્યવસ્થાની ગીતા: ડો. નેહા શાહ

 

UNIT-1 ટુંકાપ્રશ્નો

પ્રશ્ન:૧ પોતાની ઈચ્છાઓને આયોજનપૂર્વક પૂર્ણ કરવાની પ્રક્રિયા એટલે -------.

૧) નિર્ણય   ૨) ધ્યેય   ૩) વ્યવસ્થાપન  ૪) મુલ્યો

પ્રશ્ન:૨ વ્યવસ્થાપન એટલે-----સિદ્ધ કરવા માટે કરવામાં આવતી યોજના

બદ્ધ પ્રક્રિયા.

૧) નિર્ણયો    ૨) ધ્યેયો    ૩) ધોરણો   ૪) મુલ્યો

પ્રશ્ન:૩ વ્યક્તિ દ્વારા પોતાના ધ્યેય, મુલ્યોને ધ્યાનમાં રાખી----- ઉપયોગ કરવાની પ્રક્રિયાને  વ્યવસ્થાપન કહેછે.

૧) નિર્ણયો    ૨) ધોરણો   ૩) સંશાધનો   ૪) પ્રકિયા

પ્રશ્ન:૪ સર્વોતમ ગૃહ-વ્યવસ્થા માટે સાધનોનો ----- પ્રયોગ કરતા આવડવું જોઈએ.

૧) નિષ્ફળ    ૨) નિષ્ક્રીય   ૩) નિર્બળ  ૪) કુશળ

પ્રશ્ન:૫ સાધનોની સૌથી મોટી વિશેષતા એ હોય છે કે તે-----છે.

૧) સીમિત  ૨) વધારે    ૩) બહોળા  ૪) પુષ્કળ

પ્રશ્ન:૬ સારા વ્યવસ્થાપક હોવું એ ----- ક્ષમતા છે .

૧) કૃત્રિમ   ૨) બનાવટી    ૩) કુદરતી   ૪) યાંત્રિક

પ્રશ્ન:૭ પારિવારિક ગૃહ-પ્રબંધનમાં ----- ની જગ્યાનો વિચાર કર્યા બાદ વ્યવસ્થાપનમાં આગળ વધવું જોઈએ.

૧) વાહન    ૨) વસ્તુ     ૩) ઓફીસ    ૪) રહેઠાણ  

પ્રશ્ન:૮ આપણું----- વાતાવરણ એટલું સરળ હોવું જોઈએ કે આપણા રોજબરોજનાં કાર્ય સરળતાથી થઈ શકે.

૧) ભૌતિક   ૨) રાસાયણિક   ૩) જીવશાસ્ત્રીય   ૪) ખગોળીય   

પ્રશ્ન:૯ પરિવારના વડાનો ----- ધ્યાનમાં રાખીને ગૃહ-પ્રબંધનમાં સમગ્ર ગૃહ-વ્યવસ્થાપનનું આયોજન કરવું જોઈએ.

૧) ખોરાક   ૨) વ્યવસાય    ૩) શિક્ષણ    ૪) કસરત    

પ્રશ્ન:૧૦ ----- વગર કાર્ય કરવું તથા લક્ષ્ય સુધી પહોચવું ખુબ મુશ્કેલ છે.

૧) ધોરણ    ૨) મૂલ્ય    ૩) સાધનો   ૪) હવા     

પ્રશ્ન:૧૧ -------ગૃહ-વ્યવસ્થા માટે સાધનોનો કુશળ પ્રયોગ કરતા આવડવું જોઈએ. ૧) ધોરણ    ૨) મૂલ્ય    ૩) સાધનો   ૪) સર્વોતમ    

UNIT-૨ ટુંકાપ્રશ્નો

પ્રશ્ન:૧ વ્યવસ્થાપનની પ્રક્રિયાના -------પ્રેરકબળો છે.

૧) ૩   ૨) ૧   ૩) ૪  ૪) ૨

પ્રશ્ન:૨ દરેક વ્યક્તિ પોતાના જીવનને સફળ બનાવવા તેમજ પોતાના વ્યક્તિત્વ વિકાસ માટે ------- નું નિર્માણ કરેછે.

૧) ધોરણ   ૨) લક્ષ્ય   ૩) નિર્ણય   ૪) મૂલ્ય   

પ્રશ્ન: ૩ લક્ષ્ય નિર્માણ એ ------- ચાલતી પ્રક્રિયા છે.

૧) અસતત   ૨) સતત   ૩) બંધ   ૪) આંશિક 

પ્રશ્ન: ૪ લક્ષ્ય નિર્માણ-------ની ક્ષમતાને ધ્યાનમાં રાખીને કરવું જોઈએ.

૧) વાહન   ૨) પાણી   ૩) હવા    ૪) સાધન   

પ્રશ્ન: ૫ લક્ષ્યના સામાન્ય રીતે ------- પ્રકાર પડેછે.

૧) ૩  ૨) ૧   ૩) ૨  ૪) ૪ 

પ્રશ્ન: ૬ લાંબા સમયના લક્ષ્યો -------હોય છે.

૧) સ્થાયી   ૨) અસ્થાયી   ૩) ઝડપી   ૪) ધીમા 

પ્રશ્ન: ૭ ------સમયના લક્ષ્ય આપણી રોજીંદી જરૂરિયાતની પૂર્તિ કરેછે.

૧) લાંબા   ૨) મધ્યમ    ૩) ટુંકા    ૪) સ્થાયી   

પ્રશ્ન: ૮ ------ એટલે જેની કિંમત દુનિયાના દરેક પદાર્થ કરતાં સવિશેષ છે.

૧) ધોરણ   ૨) મુલ્ય    ૩) લક્ષ્ય   ૪) સમય 

પ્રશ્ન: ૯ મુલ્યોના સામાન્ય રીતે ------ પ્રકાર પડેછે.

૧) ૨   ૨) ૩   ૩) ૪   ૪) ૧  

પશ્ન:૧૦ ------ સ્થાન અને પરિસ્થિતિ પ્રમાણે પરિવર્તિત થઈ શકેછે.

૧) ધ્યેય    ૨) ધોરણ    ૩) મુલ્યો    ૪) સમય   

પ્રશ્ન:૧૧ ધોરણનો------ આધાર હોય છે, જેને આધારે તેને ઉચિત અથવા અનુચિત કહી શકાય છે.

૧) અનૈતિક   ૨) મુલ્ય  ૩) અમુલ્ય  ૪) નૈતિક 

પશ્ન:૧૨ -------વ્યક્તિની રહેણી-કરણીની રીત-ભાત, વ્યવહાર, કુશળતા, વિચારણા તેમજ નિર્ણય લેવાની પ્રક્રિયાથી પ્રભાવિત થાયછે.

૧) જીવનધોરણ  ૨) મુલ્ય   ૩) ધ્યેય    ૪) નિર્ણય

પશ્ન:૧૩ ------ વ્યક્તિ અને સમાજ બન્નેને પ્રભાવિત કરેછે.

૧) મુલ્ય   ૨) ધ્યેય    ૩) ધોરણ   ૪)નિર્ણય      

UNIT-3 ટુંકાપ્રશ્નો

પ્રશ્ન:૧ ગૃહવ્યવસ્થાપન એક ------- પ્રક્રિયા છે.

૧) શારીરિક   ૨) માનસિક    ૩) મનોવૈજ્ઞાનિક  ૪) રાષ્ટ્રીય

પ્રશ્ન:૨ ગૃહવ્યવસ્થાપનની પ્રક્રિયા દ્વારા કુટુંબમાં ઉભી થયેલી સમસ્યાઓના ઉકેલ માટે કુટુંબના સભ્યોની કુશળતાને ધ્યાનમાં રાખી ----- કરવામાં આવેછે.

૧) નિયંત્રણ    ૨) મૂલ્યાંકન     ૩) આયોજન  ૪) નિર્ણય

પ્રશ્ન:૩ ગૃહવ્યવસ્થાપનની પ્રક્રિયાના મુખ્ય----- પગથિયાં છે.

૧) ૨   ૨) ૩  ૩) ૧  ૪) ૪

પ્રશ્ન:૪ ------ની પ્રાપ્તિ અર્થે હેતુ કાર્યની યોજના બનાવવી તેને આયોજન કહે છે.

૧) નિર્ણય  ૨) ધોરણ   ૩) ઉદેશ્ય  ૪) મુલ્ય

પ્રશ્ન:૫ યોજનાને અમલમાં મુકતી વખતે અને મુક્યા બાદ તેના પર લેવાતા પગલાને ------કહે છે.

૧) આયોજન  ૨) નિયંત્રણ  ૩) મુલ્ય ૪) ધોરણ

પ્રશ્ન:6 કરેલા આયોજનની  સફળતા-નિષ્ફળતા પાછળના કારણો સ્પષ્ટ પણે સમજવા તેને ------કહે છે.

૧) આયોજન  ૨) નિયંત્રણ  ૩) મૂલ્યાંકન ૪) ધોરણ

પ્રશ્ન:૭ આયોજનની પ્રક્રિયાના મુખ્ય ------ તબક્કા છે.

૧) પાંચ   ૨) ત્રણ  ૩) બે  ૪) ચાર

પ્રશ્ન:૮ યોગ્ય ------ ની પસંદગી આયોજનને  સુદ્રઢ બનાવે છે.

૧) જોડકા  ૨) વિકલ્પ   ૩) નિર્ણય   ૪) સમય

પ્રશ્ન:૯ ------ ઇચ્છિત પરિણામોને પ્રાપ્ત કરવાની દિશામાં યંત્ર સમાન છે.

૧) યોજના   ૨) આયોજન   ૩) સમય   ૪) નિયંત્રણ

પ્રશ્ન:૧૦ આયોજન દર વખતે ------ હોવું જોઈએ, જેથી સમય અને પરિસ્થિતિ અનુસાર તેમાં પરિવર્તન કરી શકાય.

૧) લચીલું   ૨) બરડ  ૩) કઠણ  ૪) મજબુત

પ્રશ્ન:૧૧ નિયંત્રણની પ્રક્રિયાના મુખ્ય ------ તબક્કા છે.

૧) પાંચ   ૨) ત્રણ  ૩) બે  ૪) ચાર

પ્રશ્ન:૧૨ ગૃહ્વ્યવ્સ્થામાં મૂલ્યાંકનનો ઉપયોગ નિયંત્રણથી ---- આંકવામાં આવેછે.

૧) ઓછુ   ૨) મધ્યમ   ૩) વધારે  ૪) અંશત:

UNIT-૪ ટુંકાપ્રશ્નો

પ્રશ્ન:૧ ------- માનવજીવનનું અમુલ્ય ધન છે.

૧) સમય   ૨) પાણી   ૩) ખોરાક  ૪) હવા

પ્રશ્ન:૨ નિશ્ચિત સમય પર તરસ, ભૂખ, ઊંઘનો અહેસાસ થવો તેને---સમય કહે છે.

૧) સમયચક્ર  ૨) જેવિક  ૩) માનસિક  ૪) શારીરિક

પ્રશ્ન:૩ ------ ઝડપી કે ધીમા હોવાનો અહેસાસ થાયછે  જેને મનોવૈજ્ઞાનિક સમય કહે છે.

૧) સમય  ૨) શક્તિ   ૩) પેસા  ૪) થાક

પ્રશ્ન:૪  ------ નો અર્થ એ છે કે ત્રણે કાર્યો પાછળ આવશ્યક સમય ફાળવવો.

૧) અસંતુલન  ૨) તાલ   ૩) સંતુલન  ૪) લય

પ્રશ્ન:૫ અત્યાધિક કાર્યનો અર્થ એ છે કે એક સમયે એકથી -----કાર્યો એક સાથે કરવા.

૧) ઓછા  ૨) મધ્યમ  ૩) અંશત:  ૪) વધારે

પ્રશ્ન:૬ કૂલ કાર્યનો ----- % આરામ કરવામાં આવે તો સમગ્ર થાક ઉતરી જાયછે.

૧) ૫૭   ૨) ૫૬   ૩) ૫૪  ૪) ૫૫

પ્રશ્ન:૭ માનસિક કાર્ય વધારે કરનાર વ્યક્તિને ૪૦ મિનીટ પછી ----- મિનીટ આરામ મળવો જોઈએ.

૧) ૬   ૨) ૫   ૩) ૭  ૪) ૮

પ્રશ્ન:૮ મૂલ્યાંકન માટે બનાવામાં આવેલ ચાર્ટને----- ચાર્ટ કહેછે.

૧) મન્થ   ૨) વીક   ૩) ગ્રન્થ  ૪) યર

પ્રશ્ન:૯ ----- ઇંચ પ્લેટફોર્મ પર કાર્ય કરતાં ઓછામાં ઓછી શક્તિ વપરાય છે.

૧) ૩૩.૨    ૨) ૩૩.૩   ૩) ૩૩.૪  ૪) ૩૩.૫

પ્રશ્ન:૧૦ ----- થાકથી વ્યક્તિની કાર્યક્ષમતામાં ઘટાડો થાયછે.

૧) શારીરિક ૨) માનસિક   ૩) ભૌતિક  ૪) રાસાયણિક  

પ્રશ્ન:૧૧ ----- પ્રકારના થાકમાં  વ્યક્તિનું મન ક્યાંક બીજે હોય અને  કાર્ય કરતો હોય તો તેને આ થાકનો અનુભવ થાયછે.

૧) હતાશા  ૨) નિરસતા   ૩) માનસિક  ૪) શારીરિક  

પ્રશ્ન:૧૨ આજના યુગમાં ----- વ્યવસ્થા એ દરેક વ્યક્તિ માટે મોટી સમસ્યા છે.

૧) પાણી  ૨) શક્તિ  ૩) અર્થ   ૪) કુટુંબ  

પ્રશ્ન:૧૩ જે કાર્ય કરવામાં શારીરિક શ્રમ વધારે લાગેછે તેના ફળ સ્વરૂપે પ્રાપ્ત થતી આવકને ----- કહેછે.

૧) મજુરી   ૨) પગાર  ૩) શિક્ષણ  ૪) પરિશ્રમ